Jak zaburzenia uwagi słuchowej blokują potencjał dziecka?

Na wstępie, pragniemy przypomnieć, że uwaga słuchowa to nie to samo, co słuch. Zainspirowało nas często powtarzane pytanie: „ Jak to jest, że laryngologiczne i audiologiczne badania plasują słuch w normie, a dziecko robi wrażenie niedosłyszącego, słyszy wybiórczo? Co ma słuchanie do nauki matematyki, pisania, czytania czy prawidłowej wymowy? Itp.”

Czym zatem jest uwaga słuchowa? Otóż, jest to gotowość do słuchania komunikatów, informacji, wiedzy płynących z otoczenia. Powinna osiągnąć określoną dojrzałość we właściwym czasie, lecz jeśli droga rozwojowa przebyta przez jednostkę jest mocno wyboista, dziecko się blokuje i korzysta w ograniczonym stopniu ze swoich możliwości.

Tak jak przyczyn, tak i przejawów nieprawidłowości w rozwoju uwagi słuchowej jest bardzo wiele a skutki są nie raz dosłownie opłakane. Temat jest obszerny jak ocean, ale tu pochylimy się nad wątkami najbardziej kluczowymi oraz przybliżymy mechanizm powstawania wspomnianych zaburzeń, jednocześnie starając się to zrobić przystępnie i możliwie krótko.

Przyczyny zaburzeń uwagi słuchowej

Począwszy od okresu prenatalnego, wpływ na rozwój dziecka mają choroby matki i stres przebyty w trakcie ciąży, choroby i nieprawidłowości w rozwoju dziecka jeszcze w łonie matki, niewłaściwe ułożenie płodu – rzutujące na przepływ i odbiór wibracji fal dźwiękowych.

Rodzaj i przebieg porodu także nie pozostaje bez znaczenia, więc wszelkie komplikacje okołoporodowe, włączając cesarskie cięcie, rzutują na powstawanie zakłóceń w kształtowaniu uwagi słuchowej – w sposób mechaniczny bądź psychologiczny.

Choroby przebyte we wczesnym dzieciństwie, częste infekcje, zapalenia ucha, przerost trzeciego migdałka, alergie skutkujące notoryczną niedrożnością dróg oddechowych zaburzają pracę narządu słuchu a w konsekwencji uniemożliwiają prawidłowy rozwój uwagi słuchowej.

Nie bez znaczenia są traumatyczne przeżycia począwszy od wspomnianych komplikacji okołoporodowych poprzez różne doświadczenia z wczesnego dzieciństwa. Są one kwestią bardzo subiektywną i subtelną. Coś co dla dorosłej osoby jest zwyczajne, dla dziecka może być przyczynkiem do nadmiernego – wręcz traumatycznego – stresu, dla przykładu choćby narodziny „rywala do matczynego serca”. Jakkolwiek nielogiczna wydawałaby się przyczyna stresu, prowadzi do lęków, a te do chęci zamknięcia się w swoim bezpiecznym status quo.

Dlaczego powstają blokady?

Nie jest dziś dla nikogo tajemnicą, że słyszenie, a tym bardziej słuchanie, na uchu się nie kończy. Wiadomo, że dźwięk to fala akustyczna. Ucho jest w zasadzie głównym przetwornikiem fali akustycznej na impuls elektryczny, którego analizą zajmuje się następnie mózg.

Nowy organizm musi nauczyć się prawidłowo interpretować dźwięki otaczającego środowiska. Proces ten zaczyna się od chwili gdy w piątym miesiącu ciąży ucho płodu osiąga taki poziom rozwoju, że zaczyna działać – czyli słyszeć. Jednak przed mózgiem długa droga zanim cały ten dźwiękowy świat odpowiednio sobie poukłada i z całego tego niezrozumiałego początkowo oceanu fal dźwiękowych wyodrębni muzykę, słowa i odrzuci nieistotny szum, czy nauczy radzić sobie z hałasem, a następnie opanuje reprodukcję dźwięków, fraz, syntaktykę zdań.

Fala akustyczna to drgające cząsteczki powietrza, a od częstotliwości tych drgań zależy czy ton, który słyszymy jest cienki czy gruby. (Umiejętność prawidłowej dyskryminacji wysokości dźwięków jest niebagatelna w aspekcie psychologicznym i rzutuje na gotowość do nabywania wiedzy.) Fale dźwiękowe penetrują ciała o wszystkich stanach skupienia, a zatem i powietrze, i przedmioty, i płyny (czyli nasze ciało także). Każdy ton wpadający do ucha, czy to drogą powietrzną, czy przez penetrację kości – w uchu wewnętrznym zamieniany jest na elektron, który w mózgu jest przetwarzany na różne mniej czy bardziej sensowne dla nas informacje.

Jeśli na tej drodze staną przeszkody zaburzające przepływ dźwięku, sposób jego wibrowania w kośćcu, jego docieranie do komórek nerwowych w uchu, oraz harmonię pomiędzy kostnym i powietrznym przewodnictwem – rozwój interpretacyjnych zdolności mózgu także zostaje ograniczony.

I tak na przykład, wspomniana już infekcja ucha zaburza przekaz informacji dźwiękowej, powoduje zniekształcenie informacji docierających do ośrodka odpowiedzialnego za ich obróbkę, co w efekcie odbija się w postaci zakłóceń uwagi słuchowej na poszczególnych częstotliwościach, które pokazuje nam test uwagi słuchowej.

Wszelkie stany czy to psychiczne, czy zdrowotne, które powodują zniekształcenie odbioru pełnego spektrum dźwięków będą powodowały, że mózg nie będzie miał możliwości się ich nauczyć prawidłowo przetwarzać. Jeśli sytuacja się wielokrotnie powtarza, zaburzenia się utrwalają, spowalniają osiąganie odpowiedniej dojrzałości uwagi słuchowej, gotowości do efektywnego, zdrowego psychicznego i intelektualnego funkcjonowania w otaczającym środowisku.

Ważnym procesem niezbędnym dla prawidłowego dojrzewania uwagi słuchowej jest wyjście człowieka spoza kurtyny emocjonalnej, z którą się rodzi, i która jest naturalną ochroną przed natłokiem informacji z zewnątrz. Jeśli rozwój przebiega harmonijnie, dziecko stopniowo się otwiera. Zamknięta kurtyna przejawia się w postaci błędów dyskryminacji wynikających trudności z różnicowaniem wysokości dźwięków.

Jeśli napotkane trudności, przebyte doświadczenia, będą nadmiernie przykre, przytłaczające bądź niezrozumiałe i mózg uzna je za zagrożenie – spowodują blokadę na wybranych częstotliwościach. Podświadomie dziecko bezpieczniej będzie czuło się we własnym fantazyjnym świecie i zamknie się na komunikaty z otoczenia.

Jedno z praw sformułowanych przez Alfreda Tomatisa głosi, że czego mózg „nie usłyszy”, tego nie jest w stanie odtworzyć. Zatem wszelkie ograniczenia w odbiorze dźwięków rzutują na zdolności performatywne – rozumienie, poruszanie się, mowę itp.

Jakie są skutki zaburzeń uwagi słuchowej?

Zaburzenia uwagi słuchowej powodują, że dziecko nie czerpie całego bogactwa informacji płynącej z otoczenia. Może się to przejawiać między innymi w ten sposób, że dziecko ma trudności z nabyciem określonych kompetencji, lub nie chce nawiązać relacji z otoczeniem, które postrzega np. jako mało sensowne, trudne. Dodatkowa komplikacja polega na tym, że są to procesy nieuświadomione.

Niepełny, nieprawidłowy odbiór dźwięków powoduje, że np. opanowanie mowy przebiega powoli, z błędami wymowy, trudnościami z formułowaniem wypowiedzi, nauka czytania i pisania przychodzi z trudem, dziecko nabiera niskiego poczucia wartości, pojawia się czasem frustracja i agresja, innym razem potrzeba nadmiernego zwracania na siebie uwagi.

Z szerokim spektrum zaburzeń rozwojowych spowodowanych nieprawidłowościami w uwadze słuchowej można zapoznać się tutaj: Główne objawy zaburzeń uwagi słuchowej.

Jak pomoże trening słuchowy?

Trening uwagi słuchowej metodą Alfreda Tomatisa dostarczy intensywnej stymulacji dźwiękowej – w całym słyszalnym paśmie częstotliwości – pobudzi w ten sposób zdolności mózgu do prawidłowego odbioru i interpretacji informacji dźwiękowej, przyspieszy proces usuwania kurtyny emocjonalnej, a zatem pomoże wykształcić uwagę słuchową nastawioną na słuchanie i otworzy dziecko na odbiór oraz przyswajanie wiedzy Poprawiając jakość słuchania średnich częstotliwości wpłynie min. pozytywnie na kompetencje komunikacyjne, językowe, w tym nabywanie prawidłowej wymowy. Lepszy odbiór niskich tonów poprawi koordynację ruchową, ale i pojmowanie oraz używanie struktur logicznych (językowych, matematycznych). Poprawa w zakresie wysokich częstotliwości oddziałuje na poczucie własnej wartości, aspiracje, plany i wyobraźnię.

Chcesz przekonać się czy u podłoża problemów Twojego dziecka leżą zaburzenia uwagi słuchowej? Umów się z nami na test. Możesz decyzję o przystąpieniu do terapii uwagi słuchowej poprzedzić konsultacjami, na których zostaną szczegółowo omówione wyniki testu oraz kondycja dziecka, która skłoniła Cię do szukania pomocy w jego rozwoju.

Zadzwoń. Umów się na wizytę. Dowiedz się więcej. Link do kontaktu.

 

Więcej o efektach terapii piszemy tutaj: Efekty terapii w naszym gabinecie.